Als kind was ik gefascineerd door het heelal, de sterrenbeelden met hun mythische namen, de eerste mensen op de maan, de geheimen van de rode planeet Mars. In mijn verbeelding reisde ik er zelf naartoe. Ook later bleef de ontdekking van de ruimte me boeien, al ervoer ik nooit meer diezelfde fascinatie. Het dikke boek van ons bijzondere heelal benadert die sensatie heel sterk. Tijdens het lezen én kijken werd ik weer de fascinerende, oneindige ruimte ingezogen. Tegelijk leerde ik vol verbazing erg veel bij.
De korte inleiding neemt je meteen op sleeptouw, de auteur belooft een reis vol ‘avontuur’ en ‘mysterie’. En het nawoord zet nog eens extra de aantrekkingskracht van het heelal in de verf met woorden als ‘wonderbaarlijk’, ‘adembenemende afmetingen’, ‘fascinerende puzzels’ en ‘opwindende kosmische raadsels’. Hoeveel antwoorden de lezer ook heeft gekregen, raadsels blijven er volop: ‘Als je doorgaat met je verkenning van het heelal, heb je zelf ongetwijfeld ook vragen. Aarzel niet om die te stellen.’ Het was wel nog uitnodigender geweest, had hier een naam, adres of link gestaan.
Het boek is opgebouwd als een reis door het heelal, vertrekkend van de aarde langs de planeten tot de rand van ons zonnestelsel en zo verder langs de Melkweg en andere sterrenstelsels tot het kosmische web. Die tocht kun je je helemaal voorstellen dankzij de vele tekeningen en vooral verbluffende foto’s. Je bewondert lichtende nachtwolken of krijgt een unieke kijk op de zon in een afbeelding die 25 foto’s combineert die alle activiteit van de zon gedurende een jaar laat zien. Door de Hubble telescoop kun je de verste blik tot nu toe werpen in het heelal, alsof je ca 13 miljard jaar in het verleden kijkt. Zonder meer indrukwekkend ook is de foto van de Valles Marineris, een ca. 10 km diepe kloof die als een reusachtig litteken over de planeet Mars loopt. Al even onvergetelijk is de foto van de supernova, een ster die uiteen spat. Ontzagwekkend mooi zijn dan weer de diverse planetaire nevels. Zo tuimel je van de ene verbazing in de andere. Al dit schoons is dan nog eens verpakt in een schitterende vormgeving, met goud op de rug en een breed, zwart leeslint.
Een groot pluspunt van het boek is dat de tekst is opgedeeld in hapklare brokken die uitleg en achtergrond geven bij elke foto. Dat maakt de informatie verteerbaar én telkens opnieuw boeiend. Bovendien is die tekst geschreven in een vlotte stijl die de lezer direct aanspreekt: ‘Stel je eens voor hoe het zou zijn om op een andere wereld aan te komen.’; ‘Waar heb je het adembenemendste zicht op de sterren, denk je?’ ; ‘Jij en ik kunnen het niet zien, maar …’; ‘Wat een ongelooflijk avontuur hebben we beleefd.’ Opmerkelijk zijn ook de vele vergelijkingen die moeten helpen om zich het onvoorstelbare toch te kunnen inbeelden: ‘Als de zon zo groot was als een erwt, zou Betelgeuze meer dan zeven meter breed zijn.’ Overigens klinken veel namen van fenomenen uit het heelal als poëzie, van Aardeschijn over wervelende wolken en de Pilaren der Creatie tot de Heksenhoofdnevel.
Achteraan in het boek vind je een geïllustreerde tijdlijn van de ontdekking van de ruimte, met opvallend veel plaats voor vrouwelijke wetenschappers, een beperkte woordenlijst, een origineel ‘groepsportret’ dat alle tekeningen uit het boek bundelt én een register. Dat laatste maakt meteen de focus van het boek duidelijk: je vindt veel begrippen in verband met planeten, sterrenstelsels en ontdekkingen van het heelal, maar weinig of niets over bijvoorbeeld het ontstaan ervan. Zo ontbreken termen als oerknal (staat wel in de woordenlijst) of big bang en de naam van Georges Lemaître.
Auteur Will Gater is astronoom, journalist, wetenschappelijke presentator én astrofotograaf. Die combinatie zorgt voor een rijk én aantrekkelijk boek, dat degelijk wetenschappelijk onderbouwd is. Het valt op hoe in bijna elk hoofdstuk de rol van de wetenschap beklemtoond wordt, vaak vanuit die ultieme vraag naar de oorsprong van onze kosmos en het leven.
Duizelingwekkend zijn de cijfers waarmee tijd en ruimte in het heelal worden aangegeven. Duizelingwekkend is ook de reis door de ruimte die dit boek je laat maken.
Jan Van Coillie