De vrouw en zijn hoofd

Onze recensie

Dit dunne, enigszins curieus uitziende boekje trekt meteen de aandacht.  Je weet niet of  je nu ontroerd of ontzet moet zijn door de omslagillustratie. Ook de  titel klinkt vreemd. Staat er een taalfout? Of moeten we denken aan hedendaags, minder gender- of geslachtsgebonden gebruik van voornaamwoorden?
Vooral  de twee klinkende namen op de omslag wekken de nieuwsgierigheid. Top-illustratrice Ingrid Godon kennen we van haar veelvuldige samenwerking met Toon Tellegen. En natuurlijk is de verwachting hoog gespannen als  we de naam  van auteur Benny Lindelauf ontwaren.  Van hem kennen we vooral  veelvuldig gelauwerde, volumineuze jeugdromans, maar wat zou hij hier in dit kortverhaal te vertellen hebben?
Gauw blijkt dat De vrouw en zijn hoofd een heel apart en wellicht uniek werkje is. Een vergelijkbaar verhaal is niet zo meteen te vinden. Het kortverhaal lees je snel in één ruk uit (en daarna makkelijk nog wel enkele keren opnieuw). Lindelaufs puntgave taal  met droge humor en leuke wendingen zorgt voor een vlotte lectuur. ‘De levensdagen van een man waren geteld. Het hoofd wilde nog wel, maar het lijf niet meer.’ Zo begint de vertelling. De man en zijn vrouw kiezen op advies van de dokter voor een drastische oplossing. (‘Rigoreus’ klinkt het in het boekje, een woord dat we in Vlaanderen minder in de mond nemen.) Het hoofd gaat eraf en wordt liefdevol meegenomen door de vrouw. Van bloederige toestanden  is geen sprake. De man, of beter: zijn hoofd, blijft borrels drinken en snurken. Het is niet meer zoals vroeger, maar de vrouw vindt dat ze niet moet zeuren. De seizoenen gaan voorbij, lente, zomer, herfst… de vrouw blijkt steeds verwarder te worden en allerlei dingen te vergeten. Duidelijk is er een probleem met haar hoofd. Dan maar naar de dokter die weer een rigoureuze oplossing voorstelt: het hoofd eraf en het lijf dan maar meenemen. ‘En zo kwam het hoofd van de man die dag thuis met alleen het lijf van de vrouw.’ zo lezen we. ‘Het was even wennen’…maar man en vrouw, of wat ervan rest, blijven van het leven genieten, elkaar liefhebben, zoenen, strelen en verzorgen. ‘Het is wat het is’, zo laat Lindelauf het mannenhoofd de Oostenrijkse dichter Eric Fried citeren. Of weerklinkt hier de soefi mysticus Rumi? Het boekje besluit met: En het was anders, maar zeker niet minder. Want het was wat het was.
Lindelauf vermeldt geen Eric Fried of  Rumi. Varianten op Laten wij zacht zijn voor elkander, kind, het vers van Adriaan Roland Holst, of Heideggers en Meester Eckharts gelassenheit hadden ook gekund. Maar niets expliciets van dit alles. Duidelijk is wel dat Lindelauf een soort van modern sprookje met een levensles heeft willen schrijven. En zoals met alle sprookjes kan je er een beetje in zien wat je wil. Gaat het alleen maar over alzheimer of dementie en  de lichamelijke aftakeling die ons allen wacht? Of over het rustig aanvaarden van wat komt en de liefde en zorg voor elkander? Als laatste optie die het allemaal wat dragelijk en misschien nog gezellig en leuk maakt? Elke lezer kan hier zelf  invullen.
Hoort dit boekje nu op een website voor kinder- en jeugdboeken? Een leeftijdscategorie voor dit sprookje  is  lastig aan te geven. Sommige kinderen van acht zullen perfect aanvoelen waarover het gaat. Bepaalde volwassenen zullen dit magisch-realistische verhaaltje na een snel doornemen als absurde onzin  terzijde schuiven. Zeker echter  is dat velen dit merkwaardige werkje naar waarde zullen schatten, graag zullen lezen en herlezen en als bescheiden, pretentieloos cadeautje willen aanreiken aan ieder die met verlies, ouderdom of beperking te maken krijgt.
De vrouw en zijn hoofd  is geen drammerige preek, geen expliciete boodschap die ons zegt hoe het moet. Wel een fijnzinnige suggestie, in compacte, literaire vorm die vertelt hoe het ook kan. Aanbevolen, zeker ook door de overvloedige, aparte illustraties die wonderwel passen bij het verhaal ondanks dat ze, naar verluidt,  onafhankelijk van de tekst geconcipieerd zijn. Een werkwijze die Ingrid Godon eerder hanteerde met Toon Tellegen.
Tenslotte nogmaals Eric Fried met het gedicht Het is wat het is (in de prachtige vertaling van Remco Campert) want dat is wat het hele boekje bij mij oproept.
Het is onzin
zegt het verstand
Het is wat het is
zegt de liefde

Het is ongeluk
zegt de berekening
Het is alleen maar verdriet
zegt de angst

Het is uitzichtloos
zegt het inzicht
Het is wat het is
zegt de liefde

Het is belachelijk
zegt de trots
Het is lichtzinnigheid
zegt de voorzichtigheid

Het is onmogelijk
zegt de ervaring
Het is wat het is
zegt de liefde

 
Dirk Tavernier

Nieuw

Thema's

Leeftijd

Auteur