Vluchtelingen staan volop in de actualiteit. Vluchtelingen uit Oekraïne, of op bootjes in de oceaan wanhopig op weg naar een hopelijk beter leven. Ook kinderen horen en zien dat soort verhalen regelmatig opduiken in de media. Vandaag komen we niet meer thuis gaat ook over vluchtelingen, maar dan wel een beetje anders dan wat de media brengen. De vader van Mirza komt hem op een dag ophalen aan de schoolpoort, wat uitzonderlijk is. Nog vreemder is dat hij Mirza vraagt om in te stappen in de auto en ze dan meteen wegstuiven. Op de vragen van Mirza waar ze naartoe gaan, komen geen antwoorden. Ze rijden uren, en later dagen door met zo weinig mogelijk pauzes. Onderweg komt Mirza wel te weten dat zijn vader bewust zijn gsm thuisliet, en dat hij dus niemand kan bereiken. “Ik denk aan Lucas, die nu geen idee heeft waar ik ben. Ik begrijp niet wat er aan de hand is, en ondertussen raken we steeds verder van huis.” (11) en later, als hij eenmaal doorheeft wat het doel van de reis was: “ik weet dat hij niet ons thuis bedoelt, maar zíjn thuis. Het land waar hij is opgegroeid.” (25)

Dat de reis van Mirza net omgekeerd is, van de ons gekende wereld naar een andere wereld waar de vooruitgang minder snel is verlopen en waar amper gsm’s of computers bestaan, waar hout moet worden gesprokkeld voor het vuur dat dan ook nog elke nacht gaande moet worden gehouden lijkt me een bewuste zet. Deze strategie bevordert ongetwijfeld de identificatie van de lezer met de kleine jongen. Mijn hart brak alvast enkele keren in duizenden kleine stukjes, bijvoorbeeld wanneer hij zegt: “ik vertel mijn vader niet dat ik elke middag, zodra ik het bos uit loop, begin te huilen. Dat ik blijf huilen tot ik het huis zie. Dan blijf ik staan en wacht tot ik rustig ben. Daarna steek ik de wei over naar de voordeur en probeer uit alle macht te glimlachen.” (93) of “ik haat het bos, de rivier, de bergen en de kuilen, maar het meest nog haat ik dit stomme land waar je niet eens verwarming hebt. Hoe kunnen mensen hier gelukkig zijn?” (101)

We hebben ons allemaal al wel eens afgevraagd hoe dat moet zijn, alles en iedereen wat gekend is plotseling achterlaten. Terecht komen in een wereld die je niet kent, waar je de taal niet spreekt en je niemand begrijpt. Dit verhaal geeft een heel diepgaand beeld van wat Mirza doormaakt, en hoe hij zich daarbij voelt: “En papa en ik zijn een team. We doen altijd alles samen. Maar nu voel ik me zo anders dan hij. Dat wil ik hem vertellen. Ik zoek naar woorden. Ik wil naar huis. Mijn huis. Ik ben hier vreemd.” (25-26).

Het boek geeft je bladzijde na bladzijde inzicht in hoe moeilijk, verwarrend en zwaar het is om alles achter te laten en stapje voor stapje opnieuw te beginnen: “Echt alles komt als een verrassing als je niets verstaat.” (79) of iets verder “Dit is geen land waar ze elkaar helpen. In elk geval niet met de dingen waarvan ze denken dat je het kunt. En als je nog nooit ergens vreemd bent geweest, weet je niet hoe moeilijk dingen zijn die je zelf makkelijk kunt.” (83-84). Hij verwoordt het allemaal ook zo mooi en helder tegelijkertijd, zoals hier: “ik heb pijn in mijn hele lichaam van het opletten, en mijn hoofd is te moe om nog iets te denken.” (88) Of na zijn eerste dag les op de school daar. Zijn samenvatting zegt alles: “Alles is hier groter, Lucas. Harder, sneller, steiler, moeilijker.” (90)

Het een prachtig en diep teder verhaal, dat meteen ook aanzet tot meevoelen en nadenken. Iedereen kan zich herkennen in de gevoelens van onmacht, vertwijfeling, angst, of onzekerheid. Mirza voelt zich zo alleen en onbegrepen. Dat migratie bovendien ook een heel complex gegeven is, zie je ook in de evolutie van zijn gevoelens. Eerst is hij boos, kwaad, gekwetst, en probeert hij elke dag door te komen alsof hij in een videogame zit met Lucas en elke stap een opdracht is. Maar na verloop van tijd beseft hij dat verzet geen zin heeft, en probeert hij vrienden te maken, en de taal te leren. Of zoals Mirza zelf zegt: “ik ga me niet aanpassen zodat ze me accepteren, ik ga meedoen tot ze vergeten zijn dat ik nieuw was. Dat ga ik doen” (148)

Daarom leent dit verhaal zich volgens mij perfect om in de klas te gebruiken om dit thema te illustreren. Voor jong en oud is dit een indrukwekkend boek dat bij iedereen meer begrip zou kunnen losmaken.

Barbara Artoos