De Amsterdamse uitgeverij Boycott blijft aan hoog tempo haar eigenzinnige fonds uitbreiden. Na het succes van Vojtěch Mašeks De pittige pruim die een pop werd (Zilveren Penseel 2019) krijgen we een werkje van dezelfde illustrator: Chrudoš Valoušek. Een vierkante hardcover van 46 pagina’s met een geheel eigen weergave van oude en nieuwe spreekwoorden.
Veel opgenomen spreekwoorden zijn overbekend in het Nederlands (‘Oude liefde roest niet’, ‘Wie de bal kaatst,…’, ‘Gelegenheid maakt de dief…’). Van andere vermoeden we dat ze in het Tsjechisch bekend zijn, ons komen ze in ieder geval niet vertrouwd voor. Maar levenswijsheid brengend en sprekend zijn ze wel! We koesteren het aan zekerheid grenzende vermoeden dat Valoušek al eens een hoogst persoonlijke draai geeft aan de spreekwoorden en er vast een aantal helemaal verzonnen heeft: ‘Er zijn kruispunten waar zelfs de stoplichten vandaan vluchten’, ‘Dit is geen kunst, dit is een wc’. Deze laatste als eerbetoon aan Marcel Duchamps urinoir waarbij onze Belgische Magritte gepersifleerd wordt.
Het meest opvallend in deze uitgave zijn de heel aparte illustraties. Heerlijk absurde, fel uitgesneden linosneden met hoekige, tweedimensionale, stripachtige figuren in vette contouren die aan agitprop uit het Sovjettijdperk doen denken en het altijd wat ‘donkere’, aan de volkskunst aanleunende uiterlijk van veel Slavische kinderboeken oproepen.
Chrudoš Valoušek heeft wat met het klassieke adagium ‘festina lente’: ‘haast je langzaam’ komt op meerdere pagina’s terug. Misschien is dit wel zijn geheim om zo’n humoristisch en tegelijk wijs prachtboek te maken waarop moeilijk een leeftijdscategorie te plakken is.
‘Lees gerust van achter naar voren’ lezen we op de laatste pagina. ‘Lees het gerust als je ouder bent, lees het gerust als je jong bent’, willen we eraan toevoegen. Het werkje bevat voldoende klassieke, Nederlandse spreekwoorden om het aan de jonge tot zeer jonge lezer aan te bieden. De artistieke hoogstandjes en de spitse humor zorgen ervoor dat de bonte mengeling van Spreekwoordenmix ook voor volwassenen een hebbeding is.
Dirk Tavernier