2024 is het Ensorjaar, waarin we de 75ste verjaardag van het overlijden van deze beroemde Belgische kunstenaar herdenken. En bij dergelijke gelegenheid kan een jeugdboek over James Ensor natuurlijk niet ontbreken. Maar hoe maak je nu van het leven van een schilder, die 75 jaar geleden overleed, boeiende lectuur voor kinderen van vandaag? Het antwoord vinden we in dit originele prentenboek : met grappige en ongezouten teksten op rijm en met frisse, vaak zeer intrigerende tekeningen in zachte waterverftinten.
De ondertitel van het boek Mijn (on)gerijmd leven geeft al meteen aan waaraan we ons kunnen verwachten. Het leven van James Ensor verliep niet altijd rimpelloos en volgens de gangbare stramienen. Via de tekstjes van dit boek maken we kennis met James Ensor, en leren we meer over zijn kinderjaren in Oostende, zijn familie, zijn liefde voor de zee, over zijn ervaringen en gevoelens.
We lezen over zijn zoektocht naar zijn identiteit, zijn dromen, hoe hij zich voelde in de periodes van miskenning en kritiek op zijn werk, over zijn doorbraak en erkenning en zijn succes.
Dit boek geeft ons stap voor stap een kijk op hoe Ensor de wereld zag en het helpt ons zo om sommige van zijn werken beter te begrijpen. Want wat moeten we denken van de creaturen die hij vereeuwigde : dansende skeletten met tanden als castagnetten, zichzelf aan het kruis met aan zijn voeten het brutaal spottend gespuis, zijn vader als een dronken slang met op zijn hoofd een hoed, zure en arrogante mensen met vals lachende maskers?
“Aan de rand van mijn planeet,
daar huizen creaturen.
Hun interesse gaat compleet
naar eigen avonturen.
……………..
Te midden van al die zwaargewichten
ga ik op zoek naar wie ik ben.
Ik walg soms van hun gezichten
en wat ik van hun leven ken.
Ik zet ze daarom graag een neus
en liefst dan nog een rode.
Zo breng ik hen melodieus
mijn dikke rodeneuzenode!
Maar James Ensor is veel meer dan de schilder van maskers en geraamten. Hij was niet alleen een begaafde schilder, maar ook een grote muziekliefhebber en een componist. En ook deze aspecten komen aan bod in dit boek.
Er zit muziek in ’t diepst van mijn gedachten,
Ik componeer mij tot mijn eigen God.
Maar niemand zit op mijn muziek te wachten;
men hoort ze niet, dat is mijn levenslot.
De teksten zijn dermate doorleefd dat je als lezer al snel het eigenaardig gevoel krijgt dat dit boek door Ensor zelf geschreven is. Het is duidelijk gebaseerd op onderzoek naar wat geweten is over Ensor, zijn werk en zijn leven. Sommige teksten zijn onderaan aangevuld met interessante en leuke weetjes over het leven van Ensor. Alle veertig teksten zijn in rijm, op een vloeiende manier, heel aangenaam om te lezen. En nergens komt dit geforceerd over of vervalt de auteur in rijmelarij. Het schrijven in rijm is in dit boek duidelijk een meerwaarde.
Jonge lezertjes hebben wel wat begeleiding nodig van een volwassene om de teksten te begrijpen en in hun context te plaatsen. Maar ook volwassenen zullen zeker kunnen genieten van dit boek. Een tip : leg het op de salontafel : gegarandeerd dat elk gezinslid het regelmatig eens met een glimlach of een monkellachje zal doorbladeren.
Myriam Vanderzeypen