Ik leerde het werk van Shel Silverstein kennen door zijn onnavolgbaar humoristische poëziebundels voor jong en oud. De gulle boom is anders, maar niet minder uniek: een prentenboek in zwart-wit met een uitgekiende tekst en sprekende pentekeningen.
Het verhaal begint als een sprookje: ‘Er was eens’. Maar hier geen prins of prinses, wel een boom. Op de illustratie zie je enkel de stam -als een reusachtige poot- en de onderkant van de kruin. Vanaf de tweede prent begint de bijzondere interactie met kijker/lezer, maar ook tussen tekst en illustraties en tussen de boom en een jongen. ‘en hij hield van een kleine jongen’ vertelt de tekst. Op de prent zie je de boom als het ware naar de jongen toe buigen die de bladzijde binnen komt gestapt.
Op de volgende prenten zie je de hechte band tussen boom en jongen groeien. De boom die zijn takken als armen naar de jongen toe steekt, zijn blaadjes in de handen van de jongen laat vallen, de jongen uitnodigt om langs zijn stam naar boven te klimmen, aan zijn takken te slingeren en van zijn appels te eten. En die zich beschermend over de jongen heen buigt als die in zijn schaduw slaapt. De twee houden van elkaar en ook dat kan je zien aan het hartje dat in de stam gekerfd staat. ‘En de boom was gelukkig’, een zinnetje dat als een leidmotief verder herhaald wordt, telkens als de jongen naar de boom toe komt.
Dat gebeurt met steeds langere tussenpauzes naarmate de jongen ouder wordt. Bij elk bezoek nodigt de boom de jongen uit om net als vroeger in zijn kruin te klimmen, maar telkens heeft de jongen een reden om dat niet te doen: hij is te groot, te oud of te verdrietig geworden. Elke keer vraagt hij iets van de boom: geld, een huis, een boot … Die kan de boom hem niet geven, maar wel appelen om te verkopen, takken om een huis te bouwen en een stam voor een boot. En elke keer voelt de boom zich gelukkig. De boodschap graaft even diep als de wortels van de boom: het diepste geluk steekt in het geven (van een stukje van jezelf). Stokoud geworden keert de jongen nog één keer terug, hij wil enkel nog een rustige plek om te zitten en uit te rusten.
De gulle boom doet precies wat op de cover tekst staat, het boek ‘biedt troost en nodigt uit tot verder nadenken’. Dat het dit doet in een samenspel van woorden en beelden dat jong en oud kan aanspreken met een universele, diepmenselijke boodschap, maakt van het boek een pareltje.
Jan Van Coillie