‘We hebben een nieuwe bij ons in de klas. Een zebra. Ze heet Ariane en ze is er nu een week.’ Kan het nog gekker? Jawel: ‘Op de vierde woensdag van oktober werd het huilen afgeschaft. Mijn moeder vond het belachelijk – ze had ook tegen gestemd – maar de meeste stemmen gelden, dus het was nou eenmaal zo.’
Met deze zinnen beginnen het eerste en derde verhaal van de bundel ZEB . En zo kun je er wel meer vinden: ogenschijnlijk doodgewone zinnen die ontregeld worden door knettergekke combinaties. Het wonderlijke is dat Gideon Samson er telkens weer in slaagt om je als lezer zo ver te krijgen dat je de absurditeit als vanzelfsprekend gaat aanvaarden. Waarom zou twee plus twee inderdaad niet vijf kunnen zijn?
Op het eind van het absurde gesprek over hoofden ruilen geloof je bijna dat de spreker dat inderdaad ook zullen gaan doen. En ja natuurlijk zijn de ouders er niet bij als de juf en Bruno trouwen op 30 februari, ze hadden het maar niet zo’n ‘krankzinnige datum’ moeten vinden. Gelukkig zijn de kinderen wel aanwezig: zij weten met de auteur dat wat je schrijft of denkt een eigen waarheid heeft. Absurde verhalen, ze zijn zeldzaam in de Nederlandstalige kinderliteratuur.
Gideon Samson verzint ze hier met verve, in een stijl die zo heerlijk helder is dat je er met plezier in onder duikt. Je bezoekt mee de winkel waar ze grapjes verkopen (ook ‘goedkope grappen’, al beveelt de winkelier die niet aan). Je bent blij dat na een betoging het huilen weer toegelaten wordt. Je luistert geamuseerd naar het zeurende kind dat een leeuw wil (ze heeft al een gazelle) en bent aangenaam verrast als ze een kietelmachine krijgt. Je fantaseert mee over hoe het zou zijn als je hetzelfde kunt dromen als iemand anders of wat je zou kunnen of moeten doen met ‘zelfvliegtickets’. De illustraties versterken het absurde, vrolijke karakter van de teksten.
Joren Joshua’s figuren slingeren zich in allerlei onmogelijke bochten over de bladzijden. Door het gebruik van een beperkt kleurenpalet (bruin-oranje-wit-zwart) en grote vlakken zonder details doen zijn prenten denken aan graffiti en expressionistische kinderboeken uit het interbellum.
ZEB opent met een motto van Etgar Keret: ‘Je zult nooit weten wat er gebeurt in de hoofden van anderen.’ Dat klopt, behalve in boeken. Samson laat net overtuigend zien hoe hij kan doordringen in de hoofden van kinderen en hoe ongeremd de fantasie in die hoofden kan huppelen.
Jan Van Coillie