‘Tijdlijn van alles’. De titel van dit lijvige boek klinkt pretentieus, maar in dit geval mag het. Dit informatieve boek is zonder meer een krachttoer. In ruim 300 pagina’s biedt het een overzicht van de evolutie van culturen en (konink)rijken over de hele wereld, maar ook van wetenschappen, kunsten en ontdekkingen die de wereld veranderden. Als je eenmaal in het boek duikt, wil je erin blijven op ontdekking gaan, gefascineerd door het werkelijk sublieme fotomateriaal en je voortdurend verbazend over nieuwe weetjes en boeiende verbanden. Op die ontdekkingstocht staat bovendien geen leeftijd. Jong én oud kunnen uit de tijdlijnen in het boek ‘van alles’ leren.
Het geheel is opgedeeld als een encyclopedie van de geschiedenis (zie Lannoo’s grote encyclopedie van de geschiedenis) in zes delen: de prehistorie, de oudheid, de middeleeuwse wereld, het tijdperk van de ontdekkingen, het tijdperk van de revoluties en de moderne wereld. Elk deel opent met een tijdlijn die een beknopt overzicht biedt van de culturen die die tijd beheersten, voor de middeleeuwen bijvoorbeeld de opkomst van de islam, de culturen in wat we nu kennen als Amerika, Europa (met o.a. de kruistochten), Japan (opkomst van de samoerai), Nederzettingen in de Stille Oceaan (o.a. de Paaseilanden), Afrikaanse koninkrijken en het Mongoolse rijk. Wat het boek anders maakt dan de klassieke encyclopedie van de geschiedenis is de afwisseling van historische informatie over volkeren en culturen, van Mesopotamië tot de Sovjet-Unie, met tijdlijnen rond de meest diverse thema’s als schepen, grote veldslagen, spionage, natuurrampen, filosofie, stemrecht, vliegtuigen, internet, sport, scheikunde of dans.
Elk hoofdstuk is op een vergelijkbare manier opgebouwd. Na een inleidend tekstblok krijg je een tijdlijn met data, korte bijschriften en foto’s of afbeeldingen. Vaak wordt ook een kaartje afgedrukt en vind je extra tekstblokjes met een toelichting over bijzondere personen, voorwerpen of gebeurtenissen. Niet alleen aan het illustratiemateriaal maar ook aan de vormgeving is bijzondere zorg besteed. Zo krijgen veel tijdlijnen een originele vormgeving. De foto’s en tekstblokken over het meten van de tijd worden geschikt rondom een schijf met de Azteekse kalender; het verhaal van de schilderkunst staat te lezen in een doorsnede van een museum van vier verdiepingen; ‘De oorlog bij de mensen thuis’ bestaat uit een collage van krantenknipsels en de informatie over de holocaust wordt geschikt rond de sporen die naar de beruchte poort van het concentratiekamp van Auschwitz loopt.
Natuurlijk houdt een dergelijk ambitieus project ook risico’s in. Soms zijn de tekstblokjes zo beknopt dat ze nog weinig zeggen. Af en toe ontbreekt informatie die je toch wel mag verwachten, zo lees je bij het thema ‘meten van de tijd’ wel een en ander over de water- en kaarsklok, maar niet over de zonnewijzer. Een onvermijdelijk nadeel is dat zo’n boek wordt ingehaald door de actualiteit: zo lees je in het hoofdstukje over plagen en epidemieën nog niets over het coronavirus (maar wel leer je dat de builenpest in de middeleeuwen uit China kwam, een merkwaardige parallel met corona). Jammer is wel dat geen inspanning werd gedaan om meer aandacht te schenken aan België en Nederland (nu worden ze enkel vernoemd bij de Duitse Blitzkrieg in mei 1940). Een kort historisch overzicht van de Lage Landen had bijvoorbeeld de pagina’s kunnen vervangen met de Britse vorsten en Amerikaanse presidenten, die – ook door de saaie vormgeving – een kleurloze afsluiter van het boek vormen. Maar dit zijn slechts kleine kanttekeningen bij een werkelijke magistraal werk.
Tijdlijn van alles verdient een plaats in elke bibliotheek, elke school en eigenlijk in elk gezin. In één boek vind je op een bijzonder overzichtelijke en hoogst aantrekkelijke manier een rijkdom aan informatie waar je van kunt blijven genieten.
Jan Van Coillie