Mees en Mylo schelen maar 4 dagen en zijn van kindsbeen af onafscheidelijk. Even oud, buren, klasgenootjes, beste vrienden. Altijd samen. Op een avond vertelt hun buurjongen hun een verhaal uit de Tweede Wereldoorlog, over iemand die gedood werd met een patroon. Toevallig weet Mylo een nog ongebruikt patroon liggen bij zijn opa, en besluiten ze op een lome zomerdag het waarheidsgehalte van het hun vertelde verhaal te testen. Dat loopt helemaal mis en Mees overleeft het niet.
Daarna wordt het voorval onderzocht door de politie, maatschappelijk werkers en de school en moet Mylo in therapie, bij Bastiaan. Die raadt hem aan om alles wat hij voelt neer te schrijven, wat de basis vormt voor het verhaal. Mylo doet dat volgens mij ook alleen maar omdat de herinnering aan het voorval in het begin te alomtegenwoordig is: ‘Het was het enige wat zich in mijn hoofd bleef herhalen: hoe Mees voorover viel. Ik zie het de hele tijd, alsof ze het op mijn netvlies hebben getatoeëerd.’ (10) Mylo gaat er na een maand zowat aan onderdoor: ‘Ik weet alleen niet waar ik écht moet beginnen. Maar ik zal wel moeten, want anders klapt mijn kop uit elkaar.’ (20)
In zijn schrijfsels verwoordt hij op een pakkende, heldere en tegelijk beeldende manier welke draaikolk aan gevoelens hem sindsdien in zijn greep houdt. Dat is vooral gemis, aangevuld met twijfel, onzekerheid, en heel veel schaamte: ‘Verdriet om je beste vriend die dood is: verdriet dat voelt als een zwart gat in je lijf. Zo’n zwart gat als in het heelal, dat alles opslokt en waar niets uit kan ontsnappen. Nooit meer.’ (38)
In de therapiesessies komt Mylo’s vader vaak aan bod, een man die hij nooit heeft gekend. Hij wordt er stilaan nieuwsgierig naar en besluit om met zijn opa een grote reis te gaan maken naar Amerika en zijn vader op te zoeken. Dat stuit op grote weerzin bij opa, die niets met Ben (zijn vader) te maken wil hebben, maar het idee om zijn geboorteland nog eens te zien, doet hem bijdraaien. Dus vertrekken ze met hun tweetjes, met het vliegtuig. Onderweg komen er bij opa heel wat herinneringen bovendrijven, en op een middag vertelt hij Mylo het verhaal achter het noodlottige patroon dat Mees heeft omgebracht.
Plots beseft Mylo dat wat opa overkwam, invloed had op zijn vader, en het vertrek van zijn vader weer op hem en dat het voorval van opa over 3 generaties heen een patroon heeft veroorzaakt waar ze allemaal in vastzitten: ‘Eén terugkerend patroon waarin we gevangenzitten. Waarin ik gevangen zit. Alles gebeurt volgens dat patroon, maar het verdriet, de schaamte en de schuld zijn ondragelijk…’ (161)
Het ongeval met Mees lijkt eerst een bijna banaal ongeval, maar is in feite de lont aan het kruitvat die de hele verdere tocht van Mylo in gang zet, en het startschot geeft voor het verdere besef over vroeger, nu en zijn toekomst.
Het is een ongelooflijk pakkend boek, waarin ik me op momenten niet kon inhouden om er voor Mylo te willen zijn en hem te helpen, al zou ik zelf niet weten hoe. Je leeft ongelooflijk hard met hem mee en het verloop van de reis is onvoorstelbaar spannend. Een boek met zo’n helder taalgebruik en toch zware, moeilijke thema’s die het toch zonder problemen in evenwicht weet te houden. Patroon is een jeugdboek dat zeer volwassen thema’s op de juiste toon behandelt en ze ondanks hun complexiteit toch heel helder en begrijpelijk weergeeft.
Barbara Artoos