14 delen zijn er al verschenen over het leven van ‘loser’ Bram Botermans, meer dan 200 miljoen boeken werden er verkocht wereldwijd. Dat megasucces roept de vraag op hoe een reeks zo populair kan worden.
Aan de verhalen op zich zal het niet liggen, die zijn al even mager als Bram zelf. In dit deel erft het gezin Botermans van een rijke tante. Zijn moeder wil met de erfenis hun huis verbouwen, maar natuurlijk loopt er van alles fout. Daarop beslist moeder te verhuizen, ook al moet er eerst nog het een en ander aan hun eigen huis veranderd worden. De geplande verhuis zorgt voor een toepassing van de wet van Murphy in het kwadraat, waardoor ze uiteindelijk toch maar in hun bijna totaal gesloopte huis zullen blijven.
Wat is dan wel de reden voor het immense succes? Er is op de eerste plaats de figuur van de loser, die elke lezer als het ware een spiegel voorhoudt, een karikaturale lachspiegel wel te verstaan, maar wel heel herkenbaar. Elke puber kan zich vanaf het begin herkennen in de rommel die Bram moet opruimen. Een groot deel van de humor steekt in de overdrijving én in de fantasierijke oplossingen die Bram verzint voor zijn problemen. Zo bedenkt hij dat hij zijn rommel kan verkopen in een eigen rommelmarkt waarvoor hij de gekste reclamebordjes maakt met raadselsokken, vreemde vondsten en kwaliteitsknutsels. Omdat hij nu eenmaal als ‘loser’ een geboren pechvogel is, valt de rommelmarkt letterlijk en figuurlijk in het water. Dat zorgt voor leedvermaak bij de lezer, maar tegelijk weet die lezer dat Bram niet bij de pakken blijft zitten. Zijn wilde fantasie kent geen grenzen. Op de begrafenis van tante Reina bedenkt hij dat hij in geen geval wil reïncarneren als mestkever en de verbouwing ziet hij helemaal zitten, met ondergrondse verdiepingen voor onder andere een lasergame-arena en een gokhal, een omgekeerde waanzinnige boomhut zeg maar. Die gekke invallen zorgen voor een snel verhaaltempo en ook dat zal veel jonge lezers aantrekken. Dat flitsende tempo wordt nog opgevoerd door de korte alinea’s van één à twee zinnen, vaak onderbroken door tekeningen.
Dat brengt ons tot een volgende mogelijke verklaring voor het succes van de Loser-boeken: de verhouding beeld – tekst. Al op de eerste bladzijde is die verhouding duidelijk met 1/3 tekst en 2/3 illustraties. Die illustraties maken wezenlijk deel uit van het verhaal. Vaak vormen ze een grappig contrast met de tekst of concretiseren ze wat in die tekst enkel wordt genoemd, bijvoorbeeld wat Bram bedenkt om genodigden die te lang op zijn feestje blijven weg te krijgen. Komt daarbij dat in de tekst een visueel spel wordt gespeeld met de lettergrootte: in bijna elke zin wordt een woord groter gezet, vooral versterkers als ‘GEWELDIG’ of tegenstellingen als ‘BLIJ’ en ‘TELEURGESTELD’.
Het leven van een Loser is een fenomeen, al is het maar omdat de reeks talloze kinderen die niet graag lezen toch aan het lezen krijgt, zeker voor hen zijn de boeken ‘vet cool’, zoals Bram Botermans het zou stellen.
Jan Van Coillie
Weetjes
Jef Kinney is voor Time Magazine een van de honderd invloedrijkste mensen ter wereld. Behalve succesauteur is hij oprichter van Poptropica.com, volgens hetzelfde magazine een van de vijftig beste websites. Samen met zijn vrouw heeft hij een boekhandel in Massachusetts, met de toepasselijke naam ‘An Unlikely Story’.