Het geheugenboek is het dagboek (geheugenboek) van Samantha. Zij zit in haar laatste jaar op de middelbare school en is een briljante studente. Ze is dan ook gevraagd om de afscheidsrede bij de diploma-uitreiking te houden. Ze leeft verder ook toe naar haar grote moment: de kampioenschappen debatteren, waar ze met haar ploeggenote haar school mag vertegenwoordigen. Alles gaat haar bij het begin van het boek voor de wind. Het lijkt wel alsof ze alles in de schoot geworpen krijgt, maar dankzij de dagboekvorm kom je er als lezer al snel achter dat die succesvolle Sammie slechts een kant van het verhaal is.
Er is onlangs bij haar namelijk een zware ziekte geconstateerd: Niemann-Pick Type C. Die ziekte houdt onder andere in dat ze stilaan dement zal worden. Het is dus een ziekte die alles dreigt te vernietigen waar Sammie voor leeft, zolang naar heeft gestreefd en van droomt. Haar geheugenboek is ze dan ook gestart om alles wat er voor haar toe doet niet te verliezen. Het bevat alle belangrijke dingen waarvan ze vreest dat ze die in een later stadium zou kunnen zijn vergeten.
Veel van de teksten zijn dan ook gericht aan ‘toekomstige Sammie’. Sammies verhaal leert veel over omgaan met een zware diagnose en een ziekte op jonge leeftijd. Het hoofdpersonage krijgt een ziekte die heel haar toekomst – waar ze zo hard heeft voor gewerkt en die net zou gaan beginnen – hypothekeert. De focus die in het begin van het boek gelegd wordt op Samantha’s academische prestaties en toekomstdromen, helpt je als lezer ook om met haar mee te voelen wanneer blijkt dat door die ziekte bijna geen enkele van die dromen nog realiseerbaar is. Het is geen luchtig verhaal, wat logisch is met zo’n onderwerp, maar het is wel heel realistisch weergegeven. Eerst proberen de diagnose te begrijpen, zich ertegen verzetten, het voor zich willen houden, de symptomen minimaliseren … het zit er allemaal in.
Tussendoor beleeft Sammie ook echt nog gewone dagdagelijkse tienerdingen, waardoor het verhaal luchtig blijft. Zelfs als je Sammie in het begin niet zo leuk vond, ga je toch van haar houden, en dat gaat echt snel. Je hoopt mee dat ze nog naar de universiteit kan, je bijt mee je nagels stuk als de twijfel toeneemt of ze de kampioenschappen tot een goed einde zal kunnen brengen, je bent zo blij voor haar als Stuart haar ook leuk vindt…
Maar als snel besef je ook dat haar ziekte wel anders evolueert dan de dokters hadden voorspeld. Een voor een spatten haar toekomstdromen voor haar ogen uit elkaar. Haar leven staat op stand-by, terwijl al haar vrienden en klasgenoten de grote vrijheid tegemoet gaan. Dat is voor Sammie, die er zelf zo naar uit keek, niet gemakkelijk om dragen. Het is een smerige ziekte die haar stap voor stap afpakt wat ze het liefste doet: autorijden, weggaan met vrienden, schrijven, nadenken. Wat zo speciaal en aangrijpend is, is dat dit proces ook in het verhaal wordt verwerkt, dus je ziet het als het ware voor je ogen gebeuren. Daardoor raakt het je nog harder en is het wel emotioneel. Een boek dat ik niet snel zal vergeten, dat is zeker.
Barbara Artoos