Dat is het mooie aan het werk van Joke van Leeuwen: als je er eenmaal kennis mee gemaakt hebt, voel je je in elk nieuw boek meteen thuis. Ze heeft een heel eigen stem, zowel in haar teksten als haar tekeningen: licht ironisch en soms heerlijk absurd, meestal monkelend, ‘tongue-in-cheek’ zoals dat heet.
De titel van de bundel, die meteen ook de titel van het openingsgedicht is, typeert haar helemaal: Hee daar mijn twee voeten. Ze plaatst de lezer meteen met beide voeten op de grond om hem vervolgens lichtvoetig de mondhoeken te laten krullen: Hee daar mijn twee voeten op de grond de hartelijke groeten van mijn mond. Die speelse aanpak steekt in de meeste van de versjes, die vaak verrassen door onverwachte of absurde wendingen. Onder het bed ligt geen monster maar een gordeldier, dat het daar wel wat stoffig vindt maar verder ok en op de koop toe vraagt: ‘en ben jij nog altijd niet moe?’
Soms gebruikt ze ook absurde overdrijvingen zoals in ‘File’ waarin die file geen begin of einde kent en uiteindelijk de natuur niet alleen de stilstaande auto’s maar ook al de rest overwoekert: een heel aparte manier om te doen nadenken over files en milieu. Als’ iedereen’ hoort van het meisje dat helemaal alleen op haar kamer zit, krijgt ze zoveel cadeautjes dat ze eronder verdwijnt.
Het zou Joke van Leeuwen niet zijn als ze deze absurde situatie niet ook in beeld brengt. Soms speelt ze ook met de bizarre kantjes van de taal zoals in ‘Aardrijkskunde’: ‘De Noordzee ligt in het westen/ de Zwarte Zee is niet zwart/ en het Nauw van Calais is wijd genoeg.’ Of ze schrijft over de drie broers Hoedan, Wiedan en Niedan.
Elders zijn haar rijmen rebels of verrassend. ‘Tijd’ laat ze rijmen op ‘schijt’ en het eindrijm na de opsomming in ‘Missen’ geeft op een bijzondere manier de kern van het gemis weer: ‘als een wisser die niet meer kan wissen/ zo lig ik jou op de bank te missen.’
Knap is ook het centrale gedicht ‘Nou kijk’, waarin ze speelt met clichés waarmee mensen mekaar het zwijgen opleggen, bevelen of verwijten. Behalve grappige bevat de bundel ook filosofische en ernstige gedichten. Het slotgedicht bijvoorbeeld stelt vragen over de tijd en de dood. In ‘Bitterkoekjes’ moet je de titel zelf verbinden met het gedicht om de achterliggende gevoelens te begrijpen. ‘Je ligt in bed’, verwoordt herkenbaar de angst als je ouders niet op tijd thuis komen.
De illustraties zijn al even divers als de teksten. Opvallend is dat Van Leeuwen in deze bundel vaak werkt met collages waarin ze foto’s verwerkt. Maar ze gebruikt ook haar bekende tekentechniek, soms in de vorm van een strip waar altijd wat wrijving in zit met de tekst zodat je ze samen moet bekijken om de kern te vatten. Lichtvoetig maar tegelijk stevig omarmend, no-nonsense en nonsensicaal, deze nieuwe bundel van Joke Van Leeuwen is het allemaal.
Jan Van Coillie