Met Zeis scoorde Neal Shuterman een internationale bestseller. Het boek was het eerste deel van een trilogie, waarvan Donder de finale is. In deze dystopie schetst Shusterman een toekomstbeeld dat tot nadenken stemt: ziektes en armoede zijn uitgebannen, alleen de ‘Zeisen’ kunnen levens beëindigen. Het zou een ideale wereld kunnen zijn, ware het niet dat duistere krachten en machtswellust floreren. Deel 2, Cumulus, eindigde met een ‘donderende’ cliffhanger: de wereld bevond zich op de rand van de afgrond, de cruciale personages Citra en Rowan waren verdwenen en de hele mensheid was in gevaar.
Deel 3 begint midden in de actie: de wereld bekomt nog van de grote resonantie en de Cumulus, een ultieme vorm van AI die een groeiend bewustzijn ontwikkelt, wendt zich af van de mensheid, die hij zou moeten dienen en beschermen. Hij houdt nog enkel contact met Greyson, de Tol of spirituele leider van de tonisten. De grootste bedreiging voor de mensheid komt van de Zeis Goddard, die zich als redder voordoet, maar in feite uit is op alleenheerschappij. Hij werd verkozen tot Hoge Kling van Midmerika en klimt op tot ‘Sublieme Kling’. De centrale spanningsboog in dit derde deel wordt bepaald door de vraag wie hem zal kunnen tegenhouden. Zijn tegenstanders blijken verdeeld door intriges. Maar het verzet groeit, zeker na Goddards bevel om 30.000 man, een stadium vol, te laten ‘dorsen’ (een gruwelijk eufemisme voor het moorden door de Zeisen).
Donder is erg lijvig (612 pagina’s) en dat kan lezers wel afschrikken. Daar komt bij dat de spanningsboog af en toe wel verslapt en sommige stukken vrij chaotisch zijn en moeizaam lezen door de snel wisselende perspectieven en vertelvormen (acties, dagboekfragmenten, mededelingen van Goddard, testprogramma’s van de Cumulus …)Tegelijk zorgt die afwisseling er ook voor dat je een veelzijdig beeld krijgt van de gebeurtenissen en van de motieven van de verschillende personages. De fans die zich helemaal laten onderdompelen in de fantastische verhaalwereld, worden op het eind in elk geval beloond met een sterk gecomponeerd slot waarin diverse verhaaldraden knap verweven worden: de geleidelijke ontmaskering van Goddard, het groeiende bewustzijn van de Cumulus met zelfs een schuldbesef, de expeditie naar een andere planeet, de opkomst van een vrouwelijke Kling, een nieuwe roeping voor de Zeisen enzovoort.
Een taalkunstwerk kun je Donder bezwaarlijk noemen. Shusterman schrijft vlot, maar zijn stijl verrast zelden, met beelden die weliswaar plastisch zijn, maar niet echt origineel en soms wat gezocht. Enkele voorbeelden: ‘Een poel van wanhoop, zo zwart en kleverig als teer.’; ‘En zo kreeg Hoge Kling Goddard als zelfbenoemd hovenier vrij baan om de wereld in een bekoorlijke vorm te snoeien.’ ; ‘Hij ijsbeert heen en weer, klopt zijn razernij op tot bijtend schuim.’ Toch blijven het boek en de trilogie bij door de ingenieuze compositie, de boeiende hoofdpersonages, de diepmenselijke motieven (liefde, macht, schuld, vergeving, verantwoordelijkheid enz.) en de prangende maatschappelijke vraagstukken (rond AI, dictatuur versus democratie, bestrijden van ziektes en armoede, klimaatverandering …).
Jan Van Coillie