Na mijn lectuur verbaasde het me dat het boek maar 231 bladzijden telt. De geschiedenis, gebeurtenissen, personages en gevoelens zitten opeen gepropt zoals de Londenaars schuilen in de tunnels van de ondergrondse. Ook niet echt toevallig een beeld dat in zowat elk hoofdstuk van dit boek terugkomt. Het verhaal speelt zich namelijk af in 1940, op het moment dat Londen bestookt wordt met bommen. Elke avond moet Ella, samen met haar broertje Robbie, haar moeder en duizenden anderen schuilen in de tunnels van de metro. Ella heeft recent polio overwonnen en moet terug wennen aan de buitenwereld na een jaar binnenblijven en revalideren. Dat ze aan haar ziekte een verlamming in haar been heeft overgehouden, moet ze ook nog verwerken. En daar komt die loodzware wetenschap dat er elke avond bommen vallen nog bovenop. Maar dan ontmoet ze een aantal mensen in de metro: Quin, die haar aristocratische familie is ontvlucht, en Jay, die wegliep van zijn hardhandige vader en een handeltje in slaapplaatsen heeft opgezet.
‘Rauw, hees en teder’, die typering zat al tijdens het lezen in mijn hoofd en bleef kloppen tot het einde van het verhaal. Het verhaal is bij momenten rauw. Dat kan ook niet anders, gezien het onderwerp. Het bomalarm rinkelt bijna nog na in jouw oren, het is alsof je de brandgeur tussen de bladzijden kan ruiken. Een boek dat begint met ‘we zijn met zijn drieën nu. We waren met zijn vieren, maar een van ons gaat dood.’ doet niet aan verbloemen. Dat is een slag in je gezicht, ook al heb je op dat moment nog met geen van de vier personages kennisgemaakt. Het voegt meteen ook verrassing, nieuwsgierigheid en een vleugje mysterie toe.
Hees, van alles wat niet uitgesproken wordt. Van alle wanhoop, alle onzekerheid, alle twijfels die naar buiten willen maar met alle macht onderdrukt worden, om maar geen barst in het pantser te laten zien. ‘Iedereen is bang, maar dat zeg je niet. Je blijft kalm, je klemt je kiezen op elkaar en je gaat door. Elke dag weer. Net zo lang tot Hitler verslagen is.’
Tegelijk is het verhaal teder, oh zo teder. Er is zoveel uit te zoeken, zoveel te begrijpen. De wereld ontploft bijna van de vragen en emoties. Hoe leef je het leven als je na een jaar weer buiten mag? ‘ Ik kan kiezen. De rest van mijn leven blijf ik mank, dat weet ik. Maar ik hoef niet de rest van mijn leven bang te zijn.’ Als de wereld om je heen helemaal veranderd is, en letterlijk elke avond op zijn grondvesten davert? ‘Elk moment kan het luchtalarm weer afgaan. Iedereen staat voortdurend op scherp. Je ziet dat mensen zich inhouden, maar heel Londen voelt als een UXB. Sinds een week weet ik wat dat is. Een unexploded bomb.’ Dat taalgebruik zorgt er ook voor dat het boek vlot leest. Er zit een enorme snelheid en drive in het verhaal, mee dankzij de onverbloemde taal: ‘Natuurlijk wel. Ze is woedend, maar ze is je zusje. Niemand weet wie er morgen nog leeft. Er is geen tijd om te wachten op een andere wereld. Ze wil je zien in déze wereld.’
Het pakt je bij je nekvel, en het laat je niet meer los: ‘Tot nu toe hebben we geluk gehad. Dat wist ik wel, maar op dit moment besef ik het pas echt. Andere huizen werden verwoest, andere mensen lagen onder het puin’ . Ella, Jay, en Quinn zijn allemaal op zoek naar een ander leven: Ella wil vrij zijn en kunnen kiezen. Ze voelt zich zo verdomd machteloos, maar ze wil een toekomst en daarvoor vechten. Quinn leeft op bij haar vrijwilligerswerk omdat ze zich daardoor nuttig voelt en Jay wil een ander leven en droomt van het land vol mogelijkheden, Amerika.
De vier nemen je op sleeptouw. Het verhaal flitst bijna als een film aan je voorbij en het voelt alsof je er gewoon mee deel van uitmaakt. Je beleeft het als het ware met hen mee en daardoor komt de aangekondigde dood van dat personage – ondanks de waarschuwing die je echt al in het begin kreeg (maar die je gaandeweg vergeet en dan in hoofdstuk 32 keihard terug in jouw maag gepitst wordt) – echt nog als een verrassing. Een mokerslag. Dat is wat een goed verhaal doet: het laat je alles vergeten, waarschuwingen over het verhaal, zorgen, problemen… En dat dit een erg goed verhaal is, daar bestaat wat mij betreft geen twijfel over.
Barbara Artoos