De titel laat het al vermoeden: dit wordt zo’n heerlijk absurd boek. Sla het open en het begint meteen te kriebelen: ‘Er was eens … een kriebel.’ Die kriebel wil gekrabd worden en hij krabt zich zo veel dat hij uitgroeit tot een … beer. Even later staat er een buitengewoon bos om hem heen en daar ontmoet hij de Comfortabele Koe en de Slome Salamander. Die blijken Beer te kennen en bovendien erg aardig te vinden. Dat helpt hem op zijn zoektocht naar wie hij werkelijk is. Ook Pedante Pinguïn helpt hem, zelfs al kraakt die hem eerst helemaal af. Beer beseft immers dat hij niets moet hebben van het pedante rationalisme van de pinguïn. Beers verfrissend emotionele gedachten worden in het rood gedrukt: ‘Het is leuker bloemen te ruiken, dan ze te tellen.’ En ‘Bloemen zijn meer mooi dan dat ze 38 zijn.’
Dan komt Beer op een kruispunt in zijn zoektocht. De illustrator verplicht je het boek een kwartslag te draaien, zodat je de ‘kompasboom’ helemaal kunt zien. Die is niet alleen heel hoog, maar wijst ook acht in plaats van vier windstreken aan: naast de bekende ook ‘goed’, ‘fout’, ‘lucht’ en ‘ontbijt’. De absurditeit gaat verder, met kronkels die aan de avonturen van Alice in Wonderland doen denken. Plotseling klinkt er een stem: ‘Heeft er iemand een taxi besteld?’ Van achter een boom verschijnt een Trage Schildpadtaxi. Die geeft een les in onthaasting: ‘Langzaam […] dat is de enige manier om in dit bos ergens te komen.’ De dubbele pagina die daarop volgt, bevat geen tekst, wat het ‘lezen’ sowieso vertraagt. De twee verdwalen dan nog eens, wat Beer ‘geweldig’ vindt.
Uiteindelijk komt Beer bij een huis met een bordje waarop te lezen staat: ‘Hier woont de beer/ die er niet was’. Hij ziet zichzelf in de spiegel, vindt zichzelf knap én vindt het leuk om zichzelf te ontmoeten. Het slot op rijm is een filosofisch orgelpunt: ‘Ik denk dat ik mijzelf vond/ toen ik aandachtig voor de spiegel stond.’
Niemand kan een beer tekenen zoals Wolf Erlbruch dat kan: grappig, innemend, ondernemend en met een rode, brede smile die je vanzelf doet glimlachen en daardoor het geluksgevoel bij dit boek versterkt. De beer die er niet was lost de belofte uit de titel helemaal in: het is niet alleen een heerlijk absurd maar ook een beregoed boek.
Jan Van Coillie