Een poos geleden zongen we de lofzang op Keizer ei, het prachtig geïllustreerde, heerlijk absurde verhaal waarin (bijna) alle Nederlandse woorden voorkomen die het ei-schriftteken bevatten.

Enigszins voorspellend slaakten we de verzuchting dat een opvolger met alle au-woorden niet mocht uitblijven. En zie: Karst-Janneke Rogaar heeft zich weer aan het werk gezet. Dat leverde Au! op, het verhaal van Paul de pauw die zijn au!-roep laat weergalmen en alom applaus oogst. Tijdens een onweer doet een helblauwe flits Paul op een andere planeet belanden en maakt hij kennis met een astronaut met een hoofd als een kauwgumbal…

In Au! herhaalt Karst-Janneke Rogaar haar huzarenstukje van Keizer Ei. Deze maal worden (bijna) alle Nederlands woorden met de au-klank aan elkaar geregen in een verhaal dat net als in de voorganger Keizer Ei de vreemdste en ongeloofwaardige wendingen krijgt. Toch blijf je nieuwsgierig de pagina’s omslaan en lees je in ijltempo verder! Je wilt écht te weten komen hoe de auteur er een spannende verhaallijn weet in te krijgen. En dat is haar weer wonderwel gelukt.

Dubbelkunstenaar Karst-Janneke Rogaar schreef niet alleen het verhaal, ze verzorgde ook zelf weer de tekeningen. En hoe! Wat een prachtige prenten van deze vormgeefster die eerder al internationale bekendheid verwierf met haar illustraties voor Spinder van Simon van der Geest.

In Keizer Ei kon Karst-Janneke Rogaar een heel aantal moeilijke woorden omzeilen door de figuurtjes Heid en Teit op te voeren zodat de vele woorden die eindigen op die combinaties, zoals elektriciteit, sociëteit, barmhartigheid, zaligheid,… vermeden konden worden. In Au! past ze dergelijke kunstgreep niet toe. Wellicht was er niet zo gauw een oplossing te verzinnen voor het probleem dat het lijstje van Nederlandse au-woorden veel moeilijke begrippen omvat: plausibel, tautologie, claustrofobisch, trauma, hydraulisch, audicien, kenau…Au! is daarom wellicht wat moeilijker dan Keizer Ei voor de jongste lezertjes.

Dat mag de pret echter niet drukken. Evenals Keizer Ei is Au! een juweeltje geworden van taalvirtuositeit en illustratiekunst dat je steeds opnieuw wil lezen en dat een fantastisch instrument in het taalonderwijs oplevert. Keizer Ei en Au! zijn te beschouwen als een dubbelwerkje dat in geen enkele schoolbibliotheek zou mogen ontbreken.

Dirk Tavernier

Weetjes

Enkele toelichtingen bij de keuze van de au-woorden (voor de Belgische lezers):
– Mocht ‘waus’ de lezer onbekend voorkomen: dit woord vind je niet terug in de Van Dale. Het is Amsterdamse straattaal voor ‘gek’.
– Taugé is de in Nederland gebruikelijke benaming voor de Vlaamse, wat banaler klinkende ‘sojascheuten’.
– ‘Marechaussee’ staat voor de gemotoriseerde politieagenten in Nederland, in België bekend als ‘zwaantjes’.
– ‘Rauzen’: Noord-Nederlands Bargoens voor snel rijden.
– ‘Kenau’ ga je als vrijwel nooit horen in België. In Nederland is het een hoogfrequent woord voor een moedig of agressief ‘manwijf’ (genoemd naar Kenau Simonsdochter Hasselaar die in Haarlem zou meegevochten hebben tijdens de Tachtigjarige oorlog).
– Wat jammer dat de auerhoen niet voorkomt in het boek! Elke vogelliefhebber kent deze fascinerende, in Nederland en België uitgestorven vogel. Het had een koud kunstje geweest een ontmoeting met Paul de pauw in het verhaal te smokkelen.

Tips om het boek in de klas te introduceren:

– Laat aan de kinderen horen hoe de au-schreeuw van de pauw klinkt (op youtube zijn talloze filmpjes met de karakteristieke roep van de pauw te vinden).
– Zondermeer hilarisch is het makkelijk terug te vinden videofragment waarin acteur Wim Opbrouck een pauw imiteert.
– Om de pracht van een pauw te illustreren is het recent verschenen prentenboek Wauw pauw van Yoko Heiligers uiterst geschikt (Uitgeverij Marmer).